Data-analyse zorgt voor effectief toezicht
Bijna alle toezichtsorganisaties in Nederland werken tegenwoordig met risicogestuurd toezicht. Maar wat is dat precies? “De basis van risicogestuurd toezicht is de risicoanalyse,” aldus Manon Bosch, data-analist bij Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond). De risicoanalyse zorgt voor een prioritering in het toezicht. In het kort: welke inrichting bezoeken onze toezichthouders het eerst op basis van de (milieu)risico's die uit de data blijken? Zo zet het bevoegd gezag haar toezichtscapaciteit effectief in.
Keuzes maken op basis van risico's
“De risicoanalyse zorgt ervoor dat we onze capaciteit qua toezichthouders gericht kunnen inzetten. Dus in een branche of bij bedrijven waar risico's op het gebied van milieu verwacht kunnen worden. Zo weten onze toezichthouders beter op welke bedrijven en thema’s ze zich moeten richten.” Een goede risicoanalyse maken vraagt om specifieke kennis. Sinds begin 2022 is Manon zich gaan specialiseren in deze data-analyse. Ze werkt met tactische en operationele analyses. “Tactisch betekent bijvoorbeeld een analyse van een heel terrein, waar een x aantal bedrijven uit komt waar we ons op richten. Operationeel richt zich op één bedrijf dat ons opvalt, waarbij we zo veel mogelijk informatie gaan verzamelen.”
Toezichthouders daar waar het nodig is
Een voorbeeld: in het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (LMA) zetten inzamelaars en verwerkers gegevens over afvalstoffen die zij ontvangen, zoals asbest. Manon haalt gegevens over ingezameld asbest uit het LMA. “Deze leg ik naast onze meldingen over asbestverwijdering, een sloopmelding. Zo krijgen we twee lijsten: adressen uit het LMA waar asbest is verwijderd en sloopmeldingen die bij ons, ODIJmond, gedaan zijn. Zien we een adres met een verwijdering, maar zonder sloopmelding? Daar gaan onze toezichthouders naartoe. Ze bezoeken dan dus alleen de afwijkende adressen. Daar zit het meeste risico.” Hetzelfde kan worden gedaan voor andere (gevaarlijke) afvalstromen, zoals ernstig verontreinigde grond.
In drie fasen tegen ondermijning
Ook in de strijd tegen ondermijning ligt er een taak voor ODIJmond en Manon. “Ik maak zogenoemde bedrijvenscans met de focus op ondermijning. We dragen zo bij aan een bredere integrale aanpak met andere partners als de politie,” vertelt Manon. Zo'n risicoanalyse omvat drie fases. “We kijken naar oververtegenwoordiging van of in bepaalde branches, bekendheid van bedrijven bij bevoegd gezag en de zichtbaarheid en vindbaarheid zowel fysiek als digitaal.” De bedrijven komen in een grote trechter. In de volgende fase wordt nader gekeken naar bedrijven met een hoge score. “We wegen de kennis van toezichthouders en andere betrokkenen mee. Tenslotte worden in de derde fase de toezichtscontroles uitgevoerd. Uitkomsten worden geëvalueerd en gedeeld met ons bestuur in de betreffende gemeente.”
Risicogestuurd toezicht heeft de toekomst
Om het risicogestuurd toezicht nog effectiever te maken is Manon met de ICT-afdeling van ODIJmond een analysetool aan het ontwikkelen. Hierin komen in- en externe informatie samen met risico-indicatoren. Risico-indicatoren zijn bijvoorbeeld aanwezigheid van gevaarlijke (afval)stoffen en naleefgedrag van de Wet milieubeheer. “Dit helpt ons nog gerichter toezichthouden bij inrichtingen waar een grote kans op overtreding van de Wet milieubeheer is.” Het verwerken en vooral analyseren van de beschikbare informatie heeft beter prioriteren en gericht inzetten van toezicht mogelijk gemaakt, waardoor de effectiviteit toeneemt. Een analist zoals Manon is tegenwoordig een onmisbare schakel bij het toezichthouden.
Manon beleeft het meeste plezier aan linkjes leggen tussen verschillende bronnen en zaken tot op bodem uitzoeken. “Dat je door die linkjes te leggen gerichtere controles kunt uitvoeren, dat is toch fantastisch. Zo komen we bij de bedrijven die er als het om het leefbaar houden van het milieu gaat het meest toe doen.”