Bewaking geluidsnormen belangrijk voor een gezonde leefomgeving
Sta je langdurig bloot aan lawaai? Dan kun je stress, slapeloosheid, hartritmestoornissen en een te hoge bloeddruk krijgen, aldus een onderzoek van de RIVM. ‘Weinigen weten dit, maar mensen kunnen erg ziek worden van de gevolgen van een te hoge geluidsbelasting’, vertellen Rianne van der Werf en Hans Bakker, geluidsdeskundigen bij Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond). ‘Daarom is een beheerst geluidsniveau een belangrijk thema voor onze omgevingsdienst.’
Toen de Wet geluidhinder eind jaren ’80 werd geïntroduceerd, was er een belangrijke scheiding tussen gebieden voor wonen en voor bijvoorbeeld industrie. ‘Je had destijds een duidelijk buffergebied tussen de bewoonde omgeving en wegen, industrie en spoorwegen. Maar omdat Nederland steeds voller wordt, zien we dat woningen de afgelopen twintig jaar steeds dichter bij geluidsbronnen als een weg of spoorweg worden gebouwd’, leggen Rianne en Hans uit. ‘Met als gevolg dat geluid steeds meer een issue wordt.’
ODIJmond heeft een adviserende taak
In heel Nederland ligt een stevige opgave om nieuwe woningen te bouwen, maar er is steeds minder ruimte beschikbaar. We willen steeds vaker woningen bouwen in de zone rond een snelweg, spoorlijn of industrieterrein. Levert dat straks te veel geluidshinder op voor toekomstige bewoners? ‘Als ODIJmond hebben we een adviserende taak in dit soort zaken’, geven Rianne en Hans aan. ‘Aan de ene kant kijken we hoe woningbouw kan worden ingepast in de buurt van snelwegen en industriegebied. Maar we houden er in onze adviezen wel rekening mee dat de bewoners straks gezond willen wonen en leven. We willen niet dat bewoners ’s nachts door (harde) geluiden uit hun slaap worden gehouden. In dit soort situaties adviseren we de gemeente op basis van wetgeving en geluidsnormen.’ We nemen tegenwoordig de gezondheidsnormen mee in onze adviezen aan gemeenten. Het gaat dan op advies op vergunningen bij onder andere woningbouwprojecten of andere projecten in de openbare ruimte. ‘We vinden het belangrijk om deze normen, die soms lager liggen dan milieunormen, duidelijk te benoemen.’
Met een model geluidsbelasting op nieuwe woningen berekenen
Om te kijken wat rondom nieuwbouwprojecten de geluidsbelasting zal zijn, gebruikt ODIJmond een model. ‘Hierin worden zogenaamde omgevingswaarden, de geluidsniveaus van allerlei bronnen zoals wegen en industrie, opgenomen. Daardoor kunnen we in een model laten zien wat de geluidsbelasting zal zijn op nog te bouwen woningen.’
Blijkt die berekende belasting te hoog? Dan zijn diverse stappen mogelijk. ‘Dan kun je bijvoorbeeld beslissen dat er in de woning een “dove” gevel moet komen. Dat is een gevel met ramen die niet geopend kunnen worden. Je kunt daarnaast beslissen om een hogere waarde besluit te nemen. Hierbij geeft de gemeente aan dat er iets meer dan gebruikelijk geluid op de woning zal zijn. Toekomstige bewoners kunnen zo een bewuste keuze maken om ergens te gaan wonen.’
Snelheid auto’s verlagen of stiller asfalt neerleggen
Daarnaast zijn er ook maatregelen mogelijk die het geluid op woningen van buitenaf verminderen. Rianne en Hans: ‘Met ons advies kan de gemeente ervoor kiezen om de snelheid van langsrijdende auto’s te verlagen. Of om stiller asfalt neer te leggen. Ook is het plaatsen van een geluidsscherm mogelijk. Die laatste twee opties hebben ook wel nadelen. Stiller asfalt gaat korter mee dan ‘gewoon’ asfalt. Een geluidsscherm is praktisch niet altijd haalbaar.’ Zo blijft het advies voor elke situatie specifiek.
Van milieuvergunning tot meten op het festivalterrein
Het werk van ODIJmond is heel veelzijdig wat geluid betreft. Als iemand een aanvraag voor een milieuvergunning indient, beoordeelt ODIJmond aan welke geluidsnormen men moet voldoen. Is er een klacht dat horeca of een ander type bedrijf voor geluidsoverlast zorgt? Onze toezichthouders gaan op pad om via een meting ter plaatse te bepalen of de normen worden overschreden. Ook voor evenementen wordt ODIJmond om advies gevraagd. ’Wanneer een organisatie bij de gemeente en evenementenvergunning moet aanvragen, worden wij vaak om advies gevraagd over de geluidsnormen’, geeft Rianne aan. ‘Ook het toezien op de naleving een evenementenvergunning is een overheidstaak. Zo wordt ODIJmond regelmatig gevraagd om geluidmetingen te doen. Dat kan zijn tijdens de Grand Prix Formule 1 op Circuit Zandvoort, maar ook tijdens een kleinschalige kermis of op een muziekfestival in Het Twiske. Mocht tijdens een meting blijken dat er te veel geluid wordt geproduceerd? Dan gaan we direct in overleg met de organisator.
Ook warmtepompen zorgen voor geluidsklachten
Rianne en Hans merken dat er een relatief nieuwe geluidsbron voor geluidsoverlast kan zorgen. ‘Om hun woning te verduurzamen plaatsen steeds meer mensen een warmtepomp. Hiermee kun je een woning aardgasvrij verwarmen. Maar als die net bij het slaapkamerraam van de buren wordt geïnstalleerd, ervaren de buren dat vaak als geluidsoverlast. We krijgen hierover steeds meer geluidsklachten binnen. En daar krijgen we, als we met z’n allen van het aardgas afgaan, steeds meer mee te maken: meer mensen zullen geluidoverlast melden van warmtepompen bij de buren.’ Omdat dit om particulieren gaat, kunnen klachten bij de eigen gemeente worden ingediend. Als het nodig is, komt ODIJmond langs om te meten.
ODIJmond heeft nieuwe geluidsbelastingkaarten opgesteld
Omgevingsdienst IJmond stelt elke vijf jaar nieuwe geluidsbelastingkaarten op voor Velsen, Beverwijk, Heemskerk, Zandvoort, Bloemendaal en Heemstede. Europese wetgeving vereist van gemeenten met veel omgevingsgeluid, van bijvoorbeeld industrie, rail of verkeer, een aanpak voor lawaai.
In 2022 zijn de nieuwe en aangepaste versies van de geluidsbelastingkaarten opgesteld. ‘In deze kaarten is gemodelleerd hoe de geluidsbelasting van bijvoorbeeld verkeer, spoor, industrie en vliegtuigen op de verschillende woningen is. In deze kaarten staan allerlei kengetallen, bijvoorbeeld hoeveel woningen en hoeveel inwoners een hogere geluidsbelasting dan 55 dB ervaren. Maar ook hoeveel mensen mogelijk slaapverstoringen hebben op basis van geluid.’ Naar aanleiding van deze kaarten ontstaat vanuit de wetgeving de vraag aan de gemeente: hoe wordt te hoge geluidbelasting aangepakt? De gemeenten maken hier werk van. De komende twee jaar werkt ODIJmond samen met de zes gemeenten aan een actieplan. ‘We onderzoeken wat realistisch en haalbaar is om geluidsbelasting te verlagen. Door alle bedrijvigheid van verkeer en industrie is alle woningen compleet geluidsvrij maken een utopie. Maar we gaan er wel mee aan de slag.’