Melkveehouderij Apeldoorn

Uw visitekaartje zijn de 150 zonnepanelen op het dak van de stal. Hoe is dit tot stand gekomen?

Het bedrijf valt direct op door de 146 zonnepanelen op het dak van de stal. De zonnepanelen zijn al van veraf zichtbaar en laten zien waar Apeldoorn op inzet; de toekomst. Johan Apeldoorn: “De panelen samen wekken 34.000 kwh op. Dat is ruim meer dan de benodigde 20.000 kwh. Dat mijn bedrijf nu, maar ook straks, na de geplande uitbreiding, energieneutraal is, is voor mij een geruststellende gedachte.”

De zonnepanelen zijn er in twee etappes opgelegd. Waarbij de laatste 50 panelen recent zijn geplaatst. “Zonnepanelen zijn een schitterende en betrouwbare techniek. Ze maken mijn bedrijf energieneutraal. Dat is een prettige gedachte. Ik vind het fascinerend dat je, zonder dat je er wat voor hoeft te doen, energie opwekt.”

“Ik heb me wel goed laten informeren. Online, via een marktonderzoek, maar ook via de branchevereniging. Belangrijk daarbij was enerzijds de partij die mij de zonnepanelen zou leveren en zou plaatsen, maar anderzijds ook mogelijke, beschikbare subsidies. De SDE+-regeling was voor mij, naast de korte terugverdientijd, wel een drijfveer om te kiezen voor zonnepanelen. Ik koop op dit moment relatief dure stroom in. Dat komt door mijn verbruik, dat in vergelijking met andere bedrijf, laag is. De energiebelasting is voor de eerste staffel vrij hoog en hoe meer stroom je verbruikt, hoe goedkoper het wordt. Dat laatste gaat niet voor mij op, waardoor ik de zonnepanelen weer wel sneller terugverdien. Het aanvragen van de subsidies heb ik zelf gedaan. Door de aanvraag zelf in te vullen, raak je bekend met andere beschikbare maatregelen en subsidies.”

Voor welke maatregelen heeft u nog meer gekozen?

“Ik ben gefascineerd door duurzaamheid, in de breedste zin van het woord. Het is voor mij een uitdaging om zoveel mogelijk duurzame projecten in mijn bedrijfsvoering toe te passen. Ik kijk daarbij naar de mogelijkheden die ik nu kan aangrijpen, maar ook naar toekomstige mogelijkheden, zoals bij de geplande bouw van de nieuwe stal.” Apeldoorn werkt daarin vanuit een duidelijke visie. “Duurzaam ondernemen moet een win-winsituatie opleveren. Enerzijds een verbetering van de milieuprestatie en omgeving, anderzijds een economische verbetering. Maar het belangrijkste is het welzijn van mijn koeien.”

Duurzaam ondernemen komt op dit moment binnen het gehele bedrijf terug. Naast zonnepanelen zijn ook de natuurvriendelijke oevers opvallend. “Ik heb een kleine zes kilometer aan natuurvriendelijke oevers aangelegd langs het talud van mijn sloten. Dat is arbeidsintensief, maar levert aanzienlijke bijvangst op. Zo trekken de kruiden aan de oevers bijvoorbeeld bijen aan, wat belangrijk is voor de kruisbestuiving van gewassen. Ook is er meer ruimte voor vogels en vlinders, die weer insecten eten die anders zorgen voor bacteriën. Daarnaast zorgen de rietplantjes, die ik langs de slootkant plant, er weer voor dat het water wordt gezuiverd, wat weer zorgt voor goede kwaliteit drinkwater voor mijn vee. De natuurvriendelijke oevers zorgen op hun beurt weer voor stevige slootkanten, waardoor mijn koeien niet het water inglijden als ze het water drinken. Een goed voorbeeld van een maatregel die zorgt voor een win-winsituatie.”

Een volgende, eigenlijk simpele toepassing is het gebruik van daglicht. Apeldoorn heeft de muren van zijn stal vervangen voor zeil. “Ik heb het zeil vrijwel altijd opgerold, waardoor de stal geen muren heeft. Dat zorgt voor frisse, gezonde lucht voor mijn koeien, maar zorgt overdag ook voor voldoende licht in de stal, zodat de verlichting minder vaak aan hoeft. Ook een voorbeeld van een win-winsituatie. Minder energieverbruik voor mij, maar ook een gezondere omgeving voor mijn koeien. Verder heb ik mijn antibioticaverbruik grotendeels vervangen door probiotica. Dat doe ik door middel van knoflookextract toe te passen, in plaats van antibiotica. Dat heeft hele goede resultaten, omdat ik daardoor 80% reductie heb bewerkstelligd. Ik test nu ook slangengif. Ik heb daar goede verhalen over gelezen en het lijkt zich uit te betalen. Een ander duurzaam project is dat ik stro gebruik als absorptielaag onder mijn voeropslag. Daarmee voorkom je dat er eventuele perssapverliezen in de sloot kunnen vloeien. Doordat het stro vrij droog en poreus is, worden de perssappen in het stro opgenomen. Ook blijft de betonkwaliteit onderaan de silo intact en is het gezond als voeding voor de koeien. Een laatste maatregel is warmteterugwinning via mijn melkkoeltank. De melk komt met 37 graden uit de koe en moet gekoeld worden naar 4 graden. De warmteterugwinning gebruikt de warmte, gewonnen uit de melk, om water te verwarmen. Het warmwater gebruik ik voor het reinigen van mijn bedrijf voor de melkinstallatie.”

Hoe vertaalt duurzaamheid zich in de bedrijfsvoering van uw bedrijf?

“Ik lever mijn melk aan Campina. Campina en Unilever hebben hun krachten gebundeld en de strategie Route2020 geformuleerd. Zo streven zij onder andere naar klimaatneutrale groei en daardoor zie je dat de hele keten elkaar versterkt. Daar maak ik onderdeel van uit. Die route stimuleert ook mij weer om te investeren in duurzaam ondernemen. Maar duurzaamheid is voor mij meer dan alleen investeren in maatregelen. Het is een manier om bewust met de omgeving, met mijn eigen portemonnee, maar dus vooral ook met het welzijn van mijn dieren om te gaan. Ik zoek daarin altijd naar nieuwe mogelijkheden. Mijn ambitie gaat daarin ook verder dan de bestaande regelgeving. Ik ben wel gevoelig om net even dat ietsje meer te doen. Maar ik ben wel kritisch in mijn beoordeling van de mogelijke maatregelen. Ik maak telkens de afweging milieu/economie en welzijn en als iets niet past bij mijn bedrijf of het rendement valt tegen, dan sla ik de maatregel over. Ik heb er zo bijvoorbeeld bewust niet voor gekozen om een zonneboiler te laten plaatsen.

Op welke manier is duurzaamheid geborgd geweest afgelopen generaties?

“Mijn voorgangers hebben minder oog gehad voor duurzaam ondernemen dan ik nu heb. Dat betekent dat er nog geen basis lag. Wel stond de bedrijfsvoering stevig, waardoor er voor mij ruimte ontstond om te zoeken naar mogelijke duurzame maatregelen.”

Hoe geeft u uitvoering aan uw voorbeeldfunctie?

“Ik geef nog weinig uitvoering aan mijn voorbeeldfunctie. Ik ben erg blij met deze nominatie en mogelijk dat mijn bedrijfsvoering op deze manier een voorbeeld kan zijn voor collega-ondernemers. Ik krijg basisschoolklassen op bezoek. Uiteraard sta ik dan stil bij duurzame maatregelen en de reden daarachter.” Zo leren kinderen al op jonge leeftijd waarom het belangrijk is om duurzaam te ondernemen.

Welke toekomstplannen heeft u om te investeren in duurzaamheid?

“Ik wil aankomende jaren uitbouwen. Daar liggen al plannen voor op tafel en de vergunningen zijn aangevraagd. De zonnepanelen op het dak van mijn stal zijn daar al op voorzien. Met de bouw van de nieuwe stal, krijg ik de mogelijkheid om 50 extra koeien te houden. Via de nieuwe stal wil ik nog meer inzetten op zelfvoorziening. De nieuwe stal zal toekomstbestendig zijn ook voor de volgende generatie. Uiteraard hou ik dan ook oog voor andere maatregelen zoals daglicht, led-verlichting, enz.” Belangrijkste duurzame maatregel van de nieuwe stal zal het stalsysteem zijn, waarbij Apeldoorn gebruik gaat maken van

biobedding,. “Biobedding betekent dat ontlasting van het vee wordt ingezameld. Dat levert dagverse mest op. Deze gaat naar de mestscheider toe, waar de vezels van de mest worden gescheiden. Deze vezels kan ik vervolgens weer toepassen als ligbed voor mijn vee, wat het alternatief van rubberen matten vervangt. Hierdoor neemt het comfort voor de koeien toe, wat ook weer zorgt voor een hogere melkproductie en betere kwaliteit melk.” Voor het restant van de mest heeft Apeldoorn afspraken met een akkerbouwer, die de hoogwaardige mest weer goed kan toepassen, in ruil voor snijmais. “Een prima uitruil, die de kringloopgedachte versterkt”

Tot slot, wat zou u uw collega-ondernemers willen aanbevelen die nog niet in duurzaamheid hebben geïnvesteerd?

“Duurzaam ondernemen moet een win-winsituatie opleveren. Dat maakt het zo interessant. Er moet voordeel zijn voor het vee, voor de eigen portemonnee en voor de omgeving. Maar zorg ervoor dat je jezelf goed informeert. Laat je zeker informeren over beschikbare subsidies, wees zelf betrokken bij de aanvraag, want zo kom je ook weer nieuwe mogelijkheden en regelingen op het spoor en leer van succesverhalen. Kies uiteindelijk ook voor die maatregelen die het beste passen bij jouw bedrijf en het meeste rendement opleveren. Ook als dat betekent dat je misschien maatregelen niet neemt, die wel laagdrempelig zijn.”

Apeldoorn is een melkveehouderij in Uitgeest. Het bedrijf wordt al vier generaties lang binnen de familie doorgegeven. In alle jaren is het bedrijf uitgegroeid tot een veehouderij van circa honderd koeien en 40 hectare grond. Met de koeien produceert de boer melk, waarvan 70% wordt geëxporteerd. Bijzonder aan de veehouderij is dat het een van de weinig veehouderijen in de regio is waar koeien nog in de wei ingaan. Bij veel collegabedrijven liggen de koeien meer in de stal dan in de wei. Apeldoorn heeft voor komende jaren verbouwingsplannen. De huidige, 30-jaar oude, stal is aan vernieuwing toe. Voor de boer uit Uitgeest het moment om zijn duurzame ambitie nog meer invulling te geven.