Gebruik drone met warmtecamera innovatieve ontwikkeling bij controle op energiebesparingsplicht

Om de CO2-uitstoot terug te dringen, wil de landelijke overheid dat grote energieverbruikers duurzame acties ondernemen. Zo moeten bedrijven en instellingen die die plicht hebben alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder verplicht doorvoeren. Zij rapporteren in een landelijk systeem welke maatregelen zij hebben uitgevoerd. Omgevingsdiensten controleren vervolgens of deze bedrijven en instellingen wel genoeg doen om aan de gestelde eisen te voldoen.

Om te toetsen of beleid effect heeft, bezoek ik alle omgevingsdiensten

Hoewel het ministerie van EZK de wetgeving rondom energiebesparing vaststelt, ligt de uitvoering daarvan bij decentrale overheden zoals provincies, gemeenten en omgevingsdiensten. ‘Om te toetsen of ons beleid effect heeft, bezoek ik elk jaar alle omgevingsdiensten’, vertelt Stef Strik, coördinator energiebesparing bedrijven van EZK. ‘Van OD’s hoor ik dan graag waar ze tijdens hun toezicht, handhaving en controles tegenaanlopen, waar we zaken kunnen bijstellen en of bepaalde wetgeving wellicht strenger moet worden. Met alle informatie die we bij omgevingsdiensten ophalen, ga ik terug naar de minister (Rob Jetten, red.) en adviseer ik hem: dit zijn onze bevindingen en ik zou linksom of rechtsom gaan.’

Goed zicht op toezichtstaken energiebesparingsplicht

In de ochtend stond een bedrijfsbezoek aan het AZ-complex in Wormer op het programma. Hier legde Miranda van Twisk (toezichthouder ODIJmond) uit hoe zij de training on the job van Piet Meijer, directeur adviesbureau op energiebesparing, ervaart. ODIJ huurt Meijer in vanuit de zgn. VUE-gelden. ’s Middags stonden presentaties over innovatief energietoezicht op de rol. Zo liet toezichthouder Dexter Stremmelaar zien hoe je met behulp van een drone met warmtecamera zeer nuttige data kunt verzamelen, toonde toezichthouder Eric Hoogenbosch aan welke belangrijke informatie je verkrijgt door de inzet van dataloggers en vertelde applicatiebeheerder en IT-specialist Kenneth Brouwers wat er nodig is om de systemen zó in te richten dat de omgevingsdienst betrouwbare data uit de systemen kan halen.

Thermische camera brengt snel én in 3D warmtelekkages in beeld

Zo heeft ODIJmond dankzij een eind september 2022 aangeschafte drone een nieuw en hoogwaardig controle-instrument in handen. Door middel van een thermische camera kan de drone warmteopnamen maken. ‘Met de contrastverschillen die de thermische beelden weergeven kunnen wij constateren waar onbedoelde warmtelekkages zitten. Hoewel het dronegebruik in de pilotfase zit, ben ik al erg te spreken over de mogelijkheden. Je kunt heel simpel een missieplan inprogrammeren en vervolgens vliegt de drone exact de route die jij wil,’ aldus Dexter Stremmelaar. ‘Slimme software hecht vervolgens alle foto’s die we nemen aan elkaar, waardoor je een 2D/3D observatiemap creëert. Dankzij de resultaten die de warmtefoto’s opleveren, gaan wij het gesprek met het bedrijf aan. ‘We kunnen hiermee bijvoorbeeld aangeven waar er isolatieproblemen zijn of dat ’s nachts de verwarming aanstaat. Dan vraag je vervolgens of de eigenaar het probleem wil oplossen. De drone kan later exact dezelfde route vliegen en dus checken of eventueel gevraagde verbeteringen ook daadwerkelijk zijn doorgevoerd’, legt Dexter uit.

Confronterend hoe vaak gebouwen verwarmd worden als er niemand is

Een ander onderzoeksmiddel dat ODIJmond inzet, is het gebruik van dataloggers. ‘Dit meetinstrument plaatsen we nu al een paar jaar bij bedrijven, scholen, zwembaden en andere grote energieverbruikers om te kijken of ze niet onnodig veel energie verbruiken’, vertelt toezichthouder Eric Hoogenbosch. ‘In het stookseizoen, dat van oktober tot half mei loopt, plaatsen we dan een koffer met sensoren bij verwarmingsinstallaties. Dan meten we bij het desbetreffende bedrijf of instelling minimaal twee weken lang elk kwartier de actuele temperatuur.’ Aan de hand van de resultaten maakt ODIJmond duidelijke analyses. ‘Het is heel confronterend om te zien hoe vaak gebouwen verwarmd worden als er helemaal niemand aanwezig is’, vervolgt Eric. ‘Dan staat ’s nachts de verwarming aan in kantoorpanden of tijdens weekenden in scholen. Dan is de installatie gewoon niet goed ingeregeld. De datalogger laat zien dat er vaak twintig procent meer energie verstookt wordt dan nodig. Met zelfs uitschieters naar 40 tot 60 procent! Dat is niet alleen slecht voor de CO2-uitstoot, maar ook voor de portemonnee van de eigenaar.’

Advies: nieuwe stookinstallatie plaatsen en beter isoleren

‘We confronteren dan de ondernemer of schooldirecteur met de resultaten. Afhankelijk van de ernst van de overtreding geven wij een dringend advies of schrijven we aan op de overtreding: óf stookinstallatie vervangen voor een nieuwe óf deze vooral goed in te regelen, óf om het pand beter te isoleren. Door de datalogger later opnieuw te plaatsen, kunnen we zien of de verbeteringen daadwerkelijk zijn gerealiseerd.’ Onlangs kreeg Eric een blije bedrijfsmedewerker te spreken. Zijn baas was na de resultaten van de datalogger duurzaam in beweging gekomen. ‘Na onze metingen hebben ze op zijn werk nu allemaal slimme thermostaatkranen en mooie inregelapparatuur aangelegd’, geeft Eric aan. ‘Ze kunnen de verwarmingsinstallatie via een tablet simpel vanaf één plek bedienen. Die man kwam dankbaar naar me toe en zei: ‘Als ik jouw brief niet had gehad, had ik dit nooit kunnen regelen met ons hoofdkantoor.’ Dat zijn wel de leuke berichten.’
Inmiddels is ODIJmond een datalogger-pilot begonnen bij visverwerkers. ‘Daar gebruiken ze dus energie om hun producten juist koud te houden. Het resultaat bij de eerste onderzochte visverwerker is dat hij tussen de twintig en 40 procent kan besparen.’

Belangrijke informatie in kaart-viewer overzichtelijk vastgelegd

Applicatiebeheerder en databeheerspecialist Kenneth Brouwers toont hoe alle beschikbare gegevens van bedrijven op een overzichtelijke manier vastgelegd zijn in het digitale zakensysteem. ‘Als ik op mijn computer onze kaart-viewer open, zie je met cirkeltjes waar alle bedrijven in ons werkgebied zijn gevestigd. Als je zo’n bedrijf aanklikt, zie je snel wat voor onderneming het is en welke gegevens wij van hen op de aspecten bodem, water, lucht, veiligheid, geluid en duurzaamheid beschikbaar hebben.’
Het mooie is dat we de thermische beeldopnamen van de drone, samen met de datalog resultaten toevoegen aan ons systeem. ‘Zo kun je heel snel zien of en wat er bij dat bedrijf speelt’, zegt Kenneth tijdens zijn presentatie. ‘Je kunt ook filteren op alle aspecten. Ik klik nu bijvoorbeeld op ‘gevaar’. Dan zie je op mijn computerscherm verschijnen dat er in die gemeente een bedrijf met een hele grote gevaarcirkel is. Dat is belangrijke informatie voor een toezichthouder die deze onderneming gaat controleren.’

Drone met thermische camera op agenda EZK

Stef Strik was na afloop zeer te spreken over zijn werkbezoek. ‘Ik wist al dat het uitvoeringsniveau bij ODIJmond hoger ligt dan bij veel andere omgevingsdiensten. De resultaten van de datalogger zijn indrukwekkend. We moeten daarom gaan bekijken of we die binnen het toezicht veel breder kunnen uitzetten bij meer omgevingsdiensten. Je kunt op die manier heel simpel enorme hoeveelheden energie besparen.’ ‘Het gebruik van de thermische camera vind ik helemaal fantastisch’, vervolgt Strik. ‘Dat je bedrijfsgebouwen en kantoorpanden op een thermische manier 3D in kaart kunt brengen, vind ik heel interessant. Net als de informatie die je hiermee ophaalt. Die kan je, naast energiebesparing, op meerdere toezicht- en handhavingstaken inzetten.
Vier keer per jaar is er een netwerkbijeenkomst waar alle omgevingsdiensten van Nederland bij elkaar komen. ‘Daar wisselen we innovatieve ideeën met elkaar uit’, zegt Stef Strik. ‘Die datalogger is al een keer besproken, maar deze camera op een drone nog niet. Die ga ik zeker op de agenda zetten. Met de vraag: kan dit ons helpen?’